মোৰ পৰিৱেশত থকা উদ্ভদ আৰু প্ৰাণী

 Written By Santosh Chouhan:-

আমাৰ পৃথিৱীখন জৈৱিক দিশৰ লগতে ভৌগোলিকভাৱেও বৈচিত্ৰময়। এই গ্ৰহত লাখ লাখ বিভিন্ন ধৰণৰ উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণী বাস কৰে। উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণী শব্দটোৱে পৃথিৱীৰ কোনো বিশেষ ভৌগোলিক অঞ্চল বা বাসস্থানত পোৱা উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীক বুজায়। প্ৰাচীন ৰোমান ধৰ্মত ফুল আৰু বসন্ত ঋতুৰ দেৱীৰ নাম আছিল |

কোনো এটা বিশেষ অঞ্চল বা সময়ৰ প্ৰাণী জীৱৰ জনসংখ্যাই প্ৰাণীক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে। ‘উৰ্বৰতাৰ দেৱী’ হৈছে প্ৰাণীজগতৰ বাবে দিয়া নাম আৰু ই বহুতো প্ৰাণীৰ জীৱনৰে গঠিত। চৰাই, মাছ, অণুজীৱ, আৰু ক্ৰিপ্টোফ'না অৰ্থাৎ অনাৱিষ্কৃত প্ৰাণী আদি শ্ৰেণীৰ অন্তৰ্গত পশু ৰাজ্যৰ শ্ৰেণীবিভাজন বহুলভাৱে উপলব্ধ। এভিফাউনা হৈছে চৰাইবোৰক বুজাই দিয়া এটা শব্দ আনহাতে পিচিফাউনা হৈছে মাছবোৰক বুজাই দিয়া এটা শব্দ। মাইক্ৰ’ফ’না হৈছে আৰ্কিয়া আৰু বেক্টেৰিয়াৰ দৰে ডমেইনকে ধৰি অণুবীক্ষণিক জীৱৰ বাবে দিয়া এটা শব্দ।

প্ৰাণী অৰ্থাৎ কেৱল এটা বিশেষ বাসস্থানত বাস কৰা সকলো ধৰণৰ প্ৰাণীক বুজাইছে। ফেজেণ্টৰ পৰা শগুণলৈকে চৰাই, নিগনিৰ পৰা বাইছনলৈকে স্তন্যপায়ী প্ৰাণী, কৃমিৰ পৰা সৰীসৃপ, পোক-পৰুৱা, মাটি আৰু পানীৰ প্ৰাণী আদি সকলো আন্তঃসম্পৰ্কীয় প্ৰজাতি প্ৰাণীৰ শ্ৰেণীত পৰে।

যিহেতু আমাৰ গ্ৰহটো ভৌগোলিকভাৱে বৈচিত্ৰময়, সেয়েহে বিভিন্ন অঞ্চলত পোৱা উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীবোৰো বেলেগ বেলেগ। কোনো বিশেষ অঞ্চল বা বাসস্থানত পোৱা উদ্ভিদবোৰক বুজাবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা শব্দটোৱেই হৈছে উদ্ভিদ। একেদৰে কোনো নিৰ্দিষ্ট বাসস্থানত পোৱা জীৱ-জন্তুৰ বাবে ব্যৱহৃত শব্দ হৈছে প্ৰাণী।উদ্ভিদ আৰু উৰ্বৰতাৰ দেৱী আছিল প্ৰাণী। পিছলৈ ইহঁতৰ নাম উদ্ভিদ আৰু জীৱ-জন্তুৰ সমাৰ্থক হৈ পৰিল।

আমাৰ গ্ৰহত মৰুভূমি, বৰ্ষাৰণ্য, ছাভানা আৰু মেংগ্ৰোভ জলাশয় আদি বিভিন্ন ভৌগোলিক অঞ্চলত বিভিন্ন ধৰণৰ উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীৰ বাসস্থান। মৰুভূমিত আমি উট, ভেড়া, গৰু, মকৰা, ৰেটলস্নেক, সাপ, বিচ্ছু আৰু টিকটিকি আদি প্ৰাণী আৰু কেকটি, ৰসাল, বনৰীয়া ফুলৰ দৰে উদ্ভিদ বিচাৰি পাওঁ। খৰাং প্ৰতিৰোধী বহুতো গছ-গছনিও আছে

গ্রীষ্মমণ্ডলীয় বৰ্ষাৰণ্যত লাখ লাখ বিভিন্ন উদ্ভিদ গজে আৰু তাত হাজাৰ হাজাৰ বিভিন্ন ধৰণৰ প্রাণী, চৰাই-চিৰিকটি, মাছ আৰু পোক-পৰুৱা দেখা যায়। ইয়াৰে কিছুমান প্ৰাণীৰ ভিতৰত জাগুয়াৰ, আফ্ৰিকান ধূসৰ কপৌ, কিল-বিল টুকেন, মুকুটযুক্ত ঈগল, তিনি ভৰিৰ স্লথ, মকৰা বান্দৰ আৰু ডাঙৰ উৰণীয়া শিয়াল আদি উদ্ভিদসমূহৰ ভিতৰত আছে অৰ্কিড, ফাৰ্ণ, কল গছ, ৰবৰ গছ, বাঁহ গছ, কচু গছ আৰু এভোকেডো গছ।

পাহাৰৰ উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীৰ ভিতৰত পাইন আৰু স্প্ৰুছৰ দৰে শঙ্কুজাতীয় গছ আৰু ভালুক, পহু আৰু পাহাৰীয়া ছাগলীৰ দৰে জীৱ-জন্তু আছে। ঘাঁহনিত ম’হ, জেব্ৰা, ৱাইল্ডবিষ্ট, গঁড়, জিৰাফ আৰু হাতী আদি প্ৰাণী আৰু হাতী

ঘাঁহ, পাখি ঘাঁহ, ৰোডছ ঘাঁহ, ৰেড অটছ ঘাঁহ আৰু লেমনগ্ৰাছ আদি উদ্ভিদ আছে।

মেংগ্ৰোভ অৰণ্যত কুমিৰ, চৰাই, বাঘ, হৰিণ আৰু বান্দৰৰ দৰে প্ৰাণী আৰু ব্ৰুগুৱেৰা, চেৰিঅ’পছ, ৰাইজ’ফ’ৰা আদি উদ্ভিদ আছে। নাতিশীতোষ্ণ পৰ্ণপাতী অৰণ্যত থকা প্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ ভিতৰত শহাপহু, উট, বান্দৰ, ভালুক, হৰিণ, মুছ, বাঘ, হাতী, জিৰাফ আৰু লাইকেন, মছ, ফাৰ্ণ, বনৰীয়া ফুল, মেপেল গছ, ওক গছ আৰু বাৰ্চ গছ আদি উল্লেখযোগ্য।

আমাৰ দেশখনো জৈৱ বৈচিত্ৰ্যপূৰ্ণ আৰু ইয়াত চহকী উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণী আছে। ভাৰতৰ বিভিন্ন প্ৰান্তত শংকুজাতীয় গছ, চিৰসেউজ গছ, পৰ্ণপাতী গছ, মেংগ্ৰোভ বনাঞ্চল, বাঁহ, কেকটি আৰু ঘাঁহৰ লগতে বিভিন্ন ধৰণৰ বনৌষধি আৰু জোপোহা পোৱা যায়। ভাৰতত পোৱা জীৱ-জন্তুৰ ভিতৰত ৰজাঘৰীয়া বংগ বাঘ, এছিয়াটিক সিংহ, হাতী, গঁড়, নাহৰফুটুকী আৰু পেন্থাৰ আদিৰ পৰা আৰম্ভ কৰি হৰিণ, জেকল, ডাঠ হায়েনা আৰু বনৰীয়া ম’হৰ লগতে বহুবিধ চৰাই আৰু সৰীসৃপো আছে।

আমাৰ পৰিৱেশ পৰিষ্কাৰ আৰু সুৰক্ষিত কৰি তুলিবলৈ আমি কিছুমান নিয়ম মানি চলিব লাগে। আমি এটা সুস্থ পৰিৱেশৰ পৰা আমাৰ জীৱনত শান্তি আৰু এক নিস্তব্ধ পৰিৱেশৰ সৈতে বিশুদ্ধ বায়ু, সেউজীয়া, আৰু পানী লাভ কৰিব পাৰো। এটা ভাল পৰিৱেশে আমাৰ সন্তানৰ জীৱনলৈ সুখ কঢ়িয়াই আনে। সমাজ বা ব্যক্তিৰ বিকাশত পৰিৱেশ এটাই গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে।

শব্দ প্ৰদূষণৰ বিৰুদ্ধে আইন প্ৰণয়ন কৰি পৰিৱেশৰ মানদণ্ড বৃদ্ধি পাইছে। লগতে ৰাজহুৱা পৰিবহণৰ ব্যৱহাৰক অনুপ্ৰাণিত কৰা। আমি পলি বেগ ব্যৱহাৰ কৰা, ৰাস্তাত বা ৰাজহুৱা স্থানত আৱৰ্জনা পেলোৱা বন্ধ কৰা উচিত। আমি পুৰণি বস্তুৰ পুনঃব্যৱহাৰ গ্ৰহণ কৰিব পাৰো, ভঙা বস্তুবোৰ পেলাই নিদিয়াকৈ মেৰামতি কৰি ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰো। আমি ৰিচাৰ্জযোগ্য বেটাৰী বা ক্ষাৰকীয় বেটাৰী, আৰু ফ্লু’ৰেচেণ্ট লাইট ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰো। আমি বৰষুণৰ পানী সংৰক্ষণ, পানীৰ অপচয় হ্ৰাস, শক্তি সংৰক্ষণ, বিদ্যুতৰ ব্যৱহাৰ কম ইত্যাদিও গ্ৰহণ কৰিব পাৰো।

সুস্থ পৰিবেশ গঢ়ি তুলিবলৈ গছপুলি ৰোপণত ৰাইজে ভাগ ল’ব লাগে। আমি উচ্চস্বৰত সংগীত শুনি শব্দ প্ৰদূষণ কৰিছো যিয়ে পৰিৱেশত প্ৰভাৱ পেলায়। পৰিৱেশ ৰক্ষাৰ বাবে সজাগতা প্ৰচাৰ আৰু প্ৰেৰণাদায়ক ভাষণ যথেষ্ট নহয়। পৰিৱেশ সুৰক্ষাৰ বাবে আমি এক বলিষ্ঠ উদ্যোগ ল’ব লাগিব৷

আজি বনাঞ্চল ধ্বংস, চিকাৰ আৰু অন্যান্য মানৱীয় কাৰ্যকলাপৰ বাবে বিশ্বৰ বিভিন্ন অঞ্চলৰ উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীৰ প্ৰতি ভাবুকি আহি পৰিছে। বহু প্ৰজাতিৰ উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণী বিলুপ্ত হৈছে বা বিপন্ন হৈছে। কোনো ঠাইৰ উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীজগত অঞ্চলটোৰ সংস্কৃতি আৰু পৰম্পৰাৰ লগতে প্ৰাকৃতিক পৰিৱেশ তন্ত্ৰৰ অংশ আৰু ইয়াক সুৰক্ষিত আৰু ৰক্ষণাবেক্ষণ কৰা উচিত।

গছ আৰু মানুহৰ জীৱন আচলতে পৰস্পৰৰ পৰিপূৰক, গছক কার্বন লাগে জীয়াই থাকিবলৈ আৰু পাৰিপার্শ্বিকৰ পৰা গছে ইয়াক সংগ্রহ কৰে, আমি শৰীৰৰ পৰা যি কার্বন এৰি দিওঁ তাক গছে গ্রহণ কৰে, নহ’লে আমি এৰি দিয়া কার্বনে জলবায়ু বিষাক্ত কৰিলেহেঁতেন৷ আমাৰ পৰা সংগ্রহ কৰা কার্বনৰ পৰা গছে অম্লজান তৈয়াৰ কৰে৷ photosynthesisৰ সহায়ত আৰু আমি সেই অম্লজানেৰে উশাহ লৈ জীয়াই থাকোঁ৷ হাবি মুকলি কৰিবলৈ মানুহে গছ পোৰে আৰু ফলত পাৰিপার্শ্বিকত উৎপন্ন হোৱা কার্বন কমাবলৈ হাবিয়ে যি ভূমিকা লয়, সেই ভূমিকা লোৱাৰ ক্ষেত্রত হাবিৰ ক্ষমতা কমি যায়৷ অকল সেইটোৱেই নহয়, পোৰাৰ ফলত গছে নিজৰ ভিতৰত ধৰি ৰখা কার্বন ওলাই গৈ পৰিৱেশত প্রদূষণ বঢ়াই দিয়ে৷ গতিকে গছ যদি কমি গৈ থাকে তেন্তে পৰিৱেশত কার্বনৰ মাত্রাও বাঢ়ি গৈ থাকিব আৰু প্রদূষণ বৃদ্ধি হৈ পৰিব৷ হাবি ধবংস হোৱা কার্যই গোলকীয় উষ্ণতা ক্রমাৎ বৃদ্ধিতো সহায় কৰিছে৷ বৰষুণৰ ক্ষেত্রতো গছৰ এক ভূমিকা আছে৷ গছে বৰষুণ অহাত সহায় কৰে৷

প্রতি বছৰে ৫ জুন তাৰিখে বিশ্ব পৰিৱেশ দিৱস পালন কৰি অহা হৈছে৷ এই দিৱস পৰিৱেশৰ প্রতি সচেতনতা সৃষ্টি কৰিবলৈ পালন কৰা হয়৷ যিহেতু গছে পৰিৱেশ ৰক্ষাত সহায় কৰে, সেয়েই আমাৰ ইয়াত বিশ্ব পৰিৱেশ দিৱসৰ লগতে ইয়াক আনুষ্ঠানিক বৃক্ষৰোপণ দিৱস হিচাপেও পালন কৰিব পাৰিব৷ শিশুসকলৰ মাজত সৰুৰ পৰাই গছ আৰু পৰিৱেশৰ সম্পর্কৰ বিষয়ে সজাগতা সৃষ্টি কৰিব লাগে৷ যদি এই দিনটোত শিক্ষানুষ্ঠানবোৰে প্রতিবছৰে পৰিকল্পিতভাৱে আৰু প্রয়োজন হ’লে বন বিভাগৰ লগত সম্পর্ক ৰক্ষা কৰি বৃক্ষৰোপণ কৰিবলৈ সিদ্ধান্ত লয় আৰু ছাত্র-ছাত্রীক বৃক্ষৰোপণ আৰু আপদাল কৰিবলৈ উদগনি দিয়ে তেন্তে সজাগতা বৃদ্ধি হ’ব৷ গছ ৰোৱাৰ আঁচনিৰ উপৰি ছাত্র-ছাত্রীক গছৰ নাম আৰু তাৰ ব্যৱহাৰৰ লগত চিনাকি কৰি দিয়াৰো আয়োজন কৰিব পাৰি আৰু কৰিব লাগেই৷ আধুনিক সময়ত ল’ৰা-ছোৱালীয়ে গছ-গছনিৰ নাম নাজানে, চৰাই-চিৰিকতিৰ নাম নাজানে৷ প্রকৃতিৰ লগত সম্পর্ক ক্রমাৎ কমি আহিছে৷ এই সম্পর্ক পুনৰ ঘূৰাই অনাৰ প্রয়োজন৷ গছৰ লগত পৰিচয়কৰণ পৰিৱেশ সংক্রান্তীয় পাঠৰ অংগ হ’ব লাগে৷ অসমতেই কিমান ভিন্ন ভিন্ন ধৰণৰ ফলমূলৰ গছ আছে, কিমান ভিন্ন ধৰণৰ ওখ ওখ ফুলৰ গছ আছে৷ কিন্তু আজিকালিৰ ল’ৰা-ছোৱালীবোৰৰ এইবোৰৰ বিষয়ে সঠিক জ্ঞান নাই৷ গছৰ মূল্য বুজিলেহে গছক ভাল পাব৷ গতিকে তেনে জ্ঞান ছাত্র-ছাত্রীক দিব লাগিব৷